Cuma, Mart 25th 2016
Amazon Nehri, 6.400 km uzunluğuyla dünyanın ikinci uzun ve Güney Amerika kıtasının en uzun nehri, Brezilya’nın doğu kıyılarından Atlas Okyanusu’na dökülüyor. 250 kilometre daha kısa olduğu için dünyanın en uzun nehri değil belki ama Amazon Nehri kesinlikle dünyanın en büyük nehri. En yakın rakibini drenaj alanı açısından ikiye ve taşıdığı su miktarı açısından beşe katlıyor. Dünyanın en uzun nehrinden 43 kat daha fazla su taşıyor. Yağışlı sezonda Amazon Nehri’nin genişliği 48 kilometreye kadar çıkabiliyor ki bu da yerlilerin nehre Deniz Nehir demesinin en büyük nedenlerinden biri. İşte dünyanın en uzun nehirlerinden Amazon’un özellikleri;
Rekorların nehri Amazon
Uzunluğu: 6.400 km, dünyanın ikinci uzun nehri
Drenaj Alanı: 6.915.000 km2, dünyanın en geniş su toplama alanına sahip ve drenaj alanı açısından 2. sırada olan nehrin 2 katı
Debisi: 219.000 m3/s, dünyanın en fazla su taşıyan nehri ve debisi en yüksek 2. sıradaki nehrin 5 katı, Nil Nehri’nin 43 katı
Nehrin en geniş yeri: kuru sezonda 1,6-10 km, yağışlı sezonda ~48 km.
Haliç genişliği: 240 km, Dökülen ana ağzın genişliği: 80 km
Bulunduğu kıta: Güney Amerika
Döküldüğü yer: Brezilya’nın kuzeydoğu kıyılarından Atlas Okyanusu’na
Havza Ülkeleri: Ekvador, Kolombiya, Bolivya, Peru, Venezuela, Guyana ve Brezilya
Dünyanın en büyük nehri: Amazon Nehri
Amazon Nehri, Nil Nehri’nden sonra Atlas Okyanusuna dökülen ikinci uzun nehir. Nil Nehri’nden 250 kilometre daha kısa olduğu için dünyanın en uzun nehri değil ama Amazon Nehri kesinlikle dünyanın en büyük nehri. En yakın rakibi olan Kongo Nehri’ni drenaj alanı açısından ikiye ve taşıdığı su miktarı açısından beşe katlıyor. Dünyanın en uzun nehri olan Nil nehrinden ise 43 kat daha fazla su taşıyor. Yağışlı sezonda Amazon Nehri’nin genişliği 48 kilometreye kadar çıkabiliyor ki bu da yerlilerin nehre Deniz Nehir demesinin en büyük nedenlerinden biri.
Amazon nehri için dünyanın en büyük nehri dememizin çeşitli sebepleri var. Bunlar nehrin uzunluğu, debisi, drenaj alanı, genişliği ve nehri besleyen kollar:
Birincisi, Amazon Nehri, Nil Nehri’nden sadece 250 kilometre yani %4 daha kısa. Nil 6.650 km iken Amazon 6.400 km. Ayrıca nehrin uzunluğunu belirlerken tüm kollarının uzunluğu toplanmıyor. Böyle olmuş olsaydı Amazon nehri, Nil Nehrinden onlarca kat daha uzun olabilirdi. Nehrin uzunluğu hesaplanırken nehrin en uzak kaynağı ile denize aktığı nokta arasındaki mesafe ölçülüyor. Ve yapılan son araştırmalar, Amazon nehrinin daha uzak kaynakları olduğunu ve bu uzaklığın nehri en uzun nehir yaptığı yönünde. Tabii, bu iddialar henüz dünyaca kabul görmüş durumda olmadığı için Nil Nehri hala en uzun nehir ve Amazon Nehri de ikinci uzun nehirdir.
İkincisi, nehrin taşıdığı su miktarı bir nehrin cüssesi için en önemli kriterlerden biridir. Yani bir akarsuyun dünyanın en büyük nehri olabilmesi için gürül gürül akması, en çok suyu taşıması gerekmektedir. 219.000 m3/saniyelik debisiyle, Amazon Nehrinden 1 saniyede akan su miktarı en yakın rakibi olan Kongo Nehri’nden beş kat, dünyanın en uzun nehri olan Nil Nehri’nden 43 kat ve Türkiye’nin en uzun nehri olan Fırat Nehri’nden 256 kat fazla. Bunun sebebi de dünyanın en fazla yağmur alan bölgelerinden biri olan Amazon Yağmur Ormanları bölgesinde bulunmasıdır. Ayrıca farklı nehirlere dönüşmek yerine bölgedeki yağmur suyunun önemli bir miktarı Amazon nehri yatağına akmaktadır. Amazon Nehri bu özelliğiyle, dünyanın debisi en yüksek nehri rekorunu açık ara farkla elinde tutuyor. Nehrin su taşıma kapasitesinin büyüklüğünü anlamak için bir havuz problemi çözmek yeterli. Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü boşaltılsa ve tekrar doldurulmak istense, Amazon Nehri Van Gölü’nü 32 günde tamamen doldurabilir.
Üçüncüsü, Amazon Nehri, drenaj alanı olarak da dünyanın en büyük nehri. Drenaj alanı su toplama havzası demektir. Bu alan ne kadar büyükse ve ne kadar çok yağmur alıyorsa nehir o kadar heybetli olacaktır. Nehrin drenaj alanı 6.915.000 km2, en yakın rakibi olan Kongo Nehri’nin drenaj alanının iki katına yakın, Türkiye’nin yüzölçümünün ise yaklaşık sekiz katı kadar. Amazon Nehri’nin sadece Brezilya topraklarında kalan drenaj alanı bile diğer uzun nehirlerin drenaj alanından daha büyük.
Dördüncüsü, kuru sezonlarda 1,6 ile 10 km arasında değişen nehir genişliği, yağmur sezonunda 48 kilometreye kadar çıkabilmektedir. Karşı kıyıya uzaklığın 48 kilometreye kadar çıktığı nehir, bölgede “Deniz Nehir” olarak da adlandırılıyor. Nehrin Atlas Okyanusuna döküldüğü alanda oluşturduğu halicin genişliği yaklaşık 240 km ve akan ana nehir ağzı ise yaklaşık 80 km genişliğinde.
Altıncısı, 1.100’ün üzerinde besleyen kolu olan nehrin kollarından onundan fazlası 1.500 kilometrenin üzerinde uzunluğa sahip. Bunlardan Madeira Nehri 3.380 km’lik uzunluğuyla dünyanın en uzun 19. nehri, Purús Nehri 3.211 km – dünyada 20. sırada ve Japurá Nehri 2.615 km – dünyadaki 36. uzun nehir. Yani nehri besleyen kolları bile dünyanın en uzunlarından..
Dünyanın en büyük nehrinin havzası içinde bulunan ülkeler Ekvador, Kolombiya, Bolivya, Peru, Venezuela, Guyana ve Brezilya’dır. Ancak nehrin ana kolu biraz Peru ve daha çok Brezilya topraklarında akıyor. Suyun beşte dördü Brezilya topraklarında toplanıyor ve Amazon nehrinin ana kolu en uzun, en geniş ve en heybetli haliyle bu topraklarda bulunuyor.
Amazon Nehri, Amazon Yağmur Ormanları ile birlikte bölge için sosyo-ekonomik, kültürel ve tarihi bir öneme sahip.
Güney Amerika’nın en uzun nehri Amazon’un rekorları
Nehirlerin uzunluğu en uzak kaynaktan denize-göle döküldüğü mesafe ölçülerek hesaplanıyor. Bazı araştırmacılar daha uzak kaynak bulduklarını ve Amazon Nehri’nin Nil’den daha uzun olduğunu iddia ediyor. Nil nehriyle arasındaki 250 kilometrelik farkı da giderebilirse, Amazon Nehri hem en uzun, hem en çok su taşıyan (en yüksek debili) hem de en büyük drenaj alanına sahip bir nehir olacak. Tüm bu devasa özellikleriyle dünyanın en büyük nehri olan Amazon Nehri enlerin nehri..
dünyanın en büyük nehri
dünyanın ikinci uzun nehri
Atlas Okyanusuna dökülen ikinci uzun nehir (doğrudan dökülen en uzun nehir)
Güney Amerika kıtasının en uzun nehri
dünyanın debisi en yüksek nehri
drenaj alanı en geniş nehir
