Savash VELIU

Krizat politike, tensionet rajonale dhe përkeqësimit të demokracisë tregon se ka një rrezik në rritje të konfliktit dhe jostabilitetit në Ballkan. Paqeja, reformat demokratike dhe stabilitetit në Ballkan në dy dekadat e fundit janë të garantuara nga premtimi i anëtarësimit në Bashkimin Evropian (BE) dhe garancitë e sigurisë nga SHBA dhe NATO-s. Dy shtyllat e stabilitetit janë dobësuar, sot jemi dëshmitar të kthimit të gjeopolitikës së egërr në rajon.

Vakumi aktual lë shumë hapësirë që Rusia dhe Turqia të marrë lidhjet e tyre historike fetare dhe të biznesit me rajonin. Ballkani është parë si pjesë e zonës perëndimore, i cili tani shihet si rast i mirë të fitohet. Rusia ka më shumë prezencë të dukshme dhe shkatërruese në këtë fushë. Ai mbështet partitë dhe media që e kundërshtojnë integrimin euroatlantik dhe minon procesin e integrimit në BE.

Përfshirja e tyre, mbi të gjitha, është oportuniste dhe është rezultat i dobësisë së BE-së, NATO-s dhe SHBA në rajon, sepse SHBA dhe NATO janë një aleanc, por si SHBA dhe BE si partnere janë rivalët që kundërshtojnë njëri tjetrin dhe kjo si pjesë e një plani të verbëruar strategjik për ta zhbërë UE-në si të tillë.

Mes këtyre rivaliteteve egocentriste, Turqinë e kemi një garantuese të stabilitetit në Ballkan. Pra Ballkanin mund të presin ditë më të mira në këto suaza të ndikimit turk..!

Prej disa dekadash Ballkani vlen si rajon natyror i ndikimit europian dhe dasht e padasht edhe SHBA-ja si faktor, herë pas here është destabilizuesja e saj. Megjithatë sistemi i tillë shkon drejt shkatërrimit. Çfarë planesh kanë konkurrentët?

Politika e jashtme europiane e pa realitetin e dhimbshëm sesa pak ndikim ka Brukseli në Ballkan. Brukseli prapseprap kërkon të sjellë paqe dhe zgjidhje si më parë, por sërish ajo të jet fluide. Kjo zbehje e ndikimit të Brukselit shfrytëzohet nga konkurrentët tjerë si Rusia, Turqia dhe Kina. Ky vakum fuqish ka ardhur edhe nga tërhiqja mes SHBA-ve dhe BE-së. Sepse që nga Luftërat Jugosllave pas 1991 Europa kishte dështuar politikisht.

Rusia përpiqet me median e saj propaganduese – Sputnik, të fitojë zemrën e ballkanasve duke trumbetuar para pak kohësh se, “Ballkani nuk i takon më Brukselit”. Por edhe Turqia është në fushën e ndikimit, mbi të gjitha te vendet me popullsi muslimane si Bosnja, Serbinë jugore, në Maqedoni, Kosovë, Shqipëri me bizneset e saja vizionare afatgjate në dobi të shoqërive të ndryshme.

Kina në anën tjetër është prezente në fushën e transportit, ku ndërton hekurudhën Budapesht-Beograd që trajton në planin afatgjat një vision global drejt Maqedonisë dhe Turqisë e më pas viseve të Azisë Qendrore.

Për gjatë kohë banorët në rajon janë të frustruar dhe nuk kanë perspektivë të qartë. Por kombinimi i injorancës së BE-së, qeverisjes së keqe dhe ndërhyrjes së aktorëve të jashtëm krijon një rrezik të krijuar një terren ushqyes për ekstremizmit të dhunshëm në skenën politike ballkanase.

Në mënyrë të ngjashme, politikanët shqiptarë në Serbi, Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni sugjerojnë krijimin e një Shqipërie të Madhe në rast se nuk do futen në procesin e integrimit në BE. Ky angazhim është e rëndësishme sepse Fuqitë Globale premtojnë stabilitet afatshkurtër, ndërsa ul strukturat që garantojnë stabilitet afatgjatë.

Nëse SHBA vazhdon me të njëjtin mesazh, kinse përkrah BE-në, e në fakt rrënon partneritetin me të, atëherë brutalisht Rusia do të futet në skenën politike në ballkan duke yshtur forcat politike proruse për destabilizimin e saj.

Siç duket sërish në skenën Ballkanase dy faktorët e mëdhenjë do të plasojnë ”Luftën e Ftohtë” në të cilat forcat e vogla politike do të trajtojnë tarafet e tyre në atë të ”Majtës apo të Djathtës” pa ndikuar në situatën aktuale të krjuar, ngase kjo zonë duhet mbetur edhe më tej në ‘status quo’ derisa të ridefinohen çështjet globale në rajonin më të gjërë, që nënkupton pritja deri më vitin 2020.

Sa i përket ”Shqipërisë së Madhe” ajo u përcaktua që në periudhën e administratës së Bushit Jr, se një gjë e tillë do të realizohet deri më 2035,… por çfar shqipërie e madhe!?

Kuptohet se, tani për tani të gjitha shtetet e vogla ballkanase do të mbeten instrumente të instrumentalizuara të forcave të mëdha globale si shtete kreatura ‘kukulla’ që do t’i grindin mes veti si, tarafe të së majtës apo të së djathtës, në konflikte të pakuptimta..!

Por, për të nxitur vendet për të kapërcyer çështjet bilaterale dhe të përmbahen nga instrumentalizimit të tensioneve etnike, Shtetet e Bashkuara mund të mbetet aktor konstruktiv në Ballkan për të ndihmuar për t’i dhënë fund pasigurisë aktuale në rajon vetëm nëse është i sinqert në politikbërjen parciale dhe atë globale mes popujve, ndryshe është krejt një klishe e përsëritur kah moti.

*Opinionet e autorëve nuk paraqesin domosdoshmërisht edhe opinionin e Prizren Post.